Tác phẩm “Thế Võ Bình Định”: Hành trình kiêu hãnh từ “Đất Võ” đến “Thành Đông” hôm nay

Có thể nói đây là một trong những tác phẩm tốn nhiều giấy mực nhất của giới báo chí, truyền thông mỗi lần nó xuất hiện tại các triển lãm Sinh Vậy Cảnh lớn của cả nước. Một tác phẩm duối cổ phi phàm về thân pháp gắn với một câu chuyện hấp dẫn và mang trong mình một cái tên gợi đến một vùng đất của những anh hùng hào kiệt "Thế Võ Bình Định". Tác phẩm giành Huy chương Vàng tại Festival Sinh Vật Cảnh Thủ đô năm 2016, Giải Nhất tại Hội thi Nghệ thuật Sinh Vật Cảnh Việt Nam năm 2018 và Huy chương Vàng tại Lễ hội Sinh Vật Cảnh khu vực miền Trung - Tây nguyên mở rộng năm 2023.

Huỳnh Thanh Tuyên xuất thân từ một gia đình nổi tiếng với hai nghề chính là mãi võ và bốc thuốc cứu người. Cây Duối, trồng trước cửa nhà họ Huỳnh, không chỉ là trường côn quyền pháp trong võ thuật mà còn là vị thuốc bí truyền của gia tộc mà ít ai biết đến.

Cha của Huỳnh Thanh Tuyên, bác sĩ Huỳnh Hữu Tấn, nung nấu ý định tìm kiếm một cây Duối cổ nhất trong vùng để trồng trước nhà. Cụ mong muốn con cháu muôn đời sau luôn nhớ về tổ tiên với tinh thần thượng võ, hành thiện bốc thuốc, sống lương thiện và kiên trì vươn lên như sức sống mãnh liệt của cây Duối.

Sau nhiều năm tìm kiếm, cụ Tấn đã tìm thấy một cây Duối cổ thụ mọc trên sườn núi đá. Cụ cùng con trai Huỳnh Thanh Tuyên quyết định đánh chuyển cây Duối cổ về trồng trước cửa nhà. Từ đó, cụ Tấn dồn hết tâm lực để tạo tác cây Duối cổ mang hình tượng "Thế võ" của người Bình Định. Thân pháp của tác phẩm vừa uyển chuyển, linh hoạt, vừa biến đổi khôn lường theo bốn phương tám hướng khác nhau, chỉ có những người am tường về quyền thuật cổ truyền mới giải mã hết được.

Bông tán của cây Duối đạt đến sự cân đối hài hòa giữa bệ, rễ, thân, cành, chi, dăm, lá, tạo thành một thể thống nhất với ngôn ngữ tạo hình mạch lạc. Tác phẩm mang đến cho người xem những thông điệp văn hóa rõ ràng và những rung động cảm xúc sâu kín.

Mỗi người khi ngắm nhìn tác phẩm "Thế võ Bình Định" lại gợi ra cho mình những hình tượng khác nhau. Có người hình dung ra một nàng tiên cá yểu điệu, người thấy hình tượng một ông lão đang kéo lưới, người lại tưởng tượng đến thế tấn pháp của môn võ Bình Định Gia. Vẻ đẹp từ thân, lá cành của cây Duối toát lên sự vi diệu, mang đến cho người xem bao suy tưởng về giá trị nghệ thuật.

Sau khi cụ Tấn qua đời, nghệ nhân Huỳnh Thanh Tuyên, còn được gọi thân mật là "Tuyên Vàng," tiếp tục gìn giữ và chăm sóc tác phẩm này. Với anh, cây Duối cổ "Thế võ Bình Định" còn quý hơn cả vàng. Nó là gia bảo của Huỳnh Gia, là tâm tư tình cảm của cha anh muốn gửi gắm cho muôn đời sau, là niềm tự hào của những người con đất Võ.

Tác phẩm này đã từng được người trả giá đến 150.000 Đô la Mỹ nhưng nghệ nhân Huỳnh Thanh Tuyên vẫn quyết định không bán. Anh chia sẻ: "Nếu tác phẩm "Thế võ Bình Định" gặp được quý nhân đủ 'Thiện, Duyên, Tâm, Đức' có ý sở hữu để gìn giữ những giá trị văn hoá truyền thống của ông cha, anh mới xem xét nhượng lại."

Tác phẩm hiện thuộc sở hữu của Doanh nhân Nguyễn Trọng Trường

Cây Duối có tên khoa học là Streblus asper, thuộc họ Dâu tằm – Moraceae, thường mọc ở các vùng đất khô như Đông Nam Á, Trung Quốc, Ấn Độ. Sức sống mãnh liệt, thích nghi với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, ít sâu bệnh, tuổi thọ cao khiến cây Duối trở thành loại cây đặc biệt. Từ rễ, lá, thân, cành đến hoa quả của cây Duối đều là những vị thuốc quý được nhắc nhiều trong y học dân gian và của danh y Hải Thượng Lãn Ông.

Cây Duối còn mang ý nghĩa phong thủy, là loại cây trừ tà khí, nạp chính khí, mang lại an vui thịnh vượng cho gia chủ. Các nhà khoa học đã phát hiện cây Duối được trồng phổ biến ở những di chỉ cổ, lăng mộ thời Hùng Vương và những nơi sang trọng như cung vua phủ chúa. Tiêu biểu như rặng Duổi cổ thụ trên 1000 năm tuổi tại làng Đường Lâm, Sơn Tây, Hà Nội hay cây Duối cổ ở đền thờ Đại Thần Lít.

Trong chiến tranh chống Mỹ, cây Duối là loại cây duy nhất không bị ảnh hưởng bởi chất khai quang Đioxin, cho thấy khả năng tự kháng độc rất tốt của nó.

 

Với giá trị nhiều mặt và công năng tuyệt diệu, cây Duối đã được suy tôn là "Hoàng Anh Mộc" tức là Vua của các loài cây. Tác phẩm Duối cổ "Thế võ Bình Định" của nghệ nhân Huỳnh Thanh Tuyên (nay thuộc sở hữu của Doanh nhân Trường Giấy) không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là biểu tượng của tinh thần thượng võ, lòng nhân ái và sự kiên trì vươn lên của con người Bình Định.

Tác phẩm Duối cổ "Thế võ Bình Định" cũng chính thức được Viện Kinh tế - Văn hóa và Nghệ thuật cấp chứng thư xác nhận: "Tác phẩm Cây cảnh nghệ tiêu biểu dương đại Việt Nam" có nguồn gốc lịch sử phát triển và câu chuyện tác phẩm rõ ràng theo Chứng thư số 01/01.08.2024/CT - CCNT.

Một số hình ảnh tư liệu về tác phẩm qua các thời kỳ đó Nghệ nhân Huỳnh Thanh Tuyên cung cấp: 

Cập nhật...!i