Ca sĩ Quốc Thiên, từng được công chúng yêu mến sau khi đăng quang Vietnam Idol 2008, vốn được biết đến với hình ảnh chỉn chu và giọng hát nội lực. Tuy nhiên, việc anh bị Công ty Truyền thông TTV khởi kiện vì tiếp tục sử dụng trái phép ca khúc Mối tình không tên dù đã có thông báo dừng cấp phép, cho thấy một "điểm mù" đáng lo ngại trong hành xử bản quyền của không ít nghệ sĩ Việt.
Theo phía TTV, Quốc Thiên đã cam kết không tiếp tục sử dụng bài hát sau khi quyền biểu diễn bị thu hồi từ tháng 8/2024. Thế nhưng, bằng chứng ghi nhận việc anh vẫn biểu diễn ca khúc ở nhiều chương trình trong và ngoài nước đã khiến đơn vị này quyết định khởi kiện và yêu cầu xin lỗi công khai.
Luật Sở hữu trí tuệ tại Việt Nam đã quy định rõ về quyền tác giả, quyền liên quan và việc chuyển nhượng độc quyền. Tuy nhiên, nhiều ca sĩ và người tổ chức biểu diễn vẫn xem nhẹ yếu tố này, đặc biệt khi các tác phẩm được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội, dẫn đến lầm tưởng rằng "ai cũng có thể hát".
PGS.TS. Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa – Giáo dục của Quốc hội, từng nhấn mạnh: "Nếu nghệ sĩ không tôn trọng quyền tác giả thì chính họ cũng sẽ trở thành nạn nhân khi tác phẩm của mình bị sử dụng bừa bãi."
Một số khán giả bênh vực Quốc Thiên cho rằng anh chỉ đang quảng bá giúp bài hát, dựa trên mối quan hệ thiện chí với nhạc sĩ Lê Chí Trung. Tuy nhiên, luật pháp không điều chỉnh bằng thiện chí. Một tác phẩm đã được chuyển nhượng độc quyền cho doanh nghiệp, đồng nghĩa mọi quyền quyết định sử dụng thuộc về đơn vị sở hữu, không còn là chuyện "người quen nhờ hát hộ".
Chuyên gia truyền thông Nguyễn Đình Thành cho biết: "Khi âm nhạc trở thành sản phẩm có giá trị thương mại, hành vi sử dụng không phép dù xuất phát từ ý định tốt vẫn có thể gây tổn thất cho đơn vị nắm bản quyền. Điều này đòi hỏi cả nghệ sĩ lẫn nhà sản xuất phải hành xử chuyên nghiệp hơn."
Không chỉ riêng Quốc Thiên, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng từng dính lùm xùm bản quyền vì thiếu hiểu biết hoặc vì chưa lường hết hậu quả pháp lý. Trong môi trường sáng tạo, nơi một tác phẩm được đầu tư tâm huyết và tài chính, quyền sở hữu là thứ cần được bảo vệ nghiêm túc như tài sản hữu hình.
Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định quốc tế về bảo hộ quyền tác giả như Berne và TRIPS. Việc vi phạm bản quyền không chỉ là tranh chấp dân sự mà còn có thể dẫn đến hậu quả hình sự nếu có yếu tố cố tình, quy mô lớn.
Trong thời kỳ số hóa và toàn cầu hóa, nghệ sĩ trẻ cần sớm nhận thức rõ về quyền và nghĩa vụ trong việc sử dụng âm nhạc. Những bài học từ vụ việc Quốc Thiên – TTV không chỉ là tranh cãi pháp lý, mà là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả một thế hệ nghệ sĩ đang hoạt động trong thị trường khốc liệt và đòi hỏi tính chuyên nghiệp ngày càng cao.
